Uitoefenen oneigenlijke druk aan banden gelegd

Beslagverboden
De wetswijziging herziening van het beslag- en executierecht regelt dat per 1 oktober 2020 de niet-bovenmatige inboedel voor iedere debiteur vrijgelaten wordt van beslag. Inboedel wordt in artikel 3:5 Burgerlijk Wetboek gedefinieerd als het geheel van tot huisraad en tot stoffering en meubilering van een woning dienende roerende zaken, met uitzondering van boekerijen en verzamelingen van voorwerpen van kunst, wetenschap of geschiedkundige aard.
Een zeepjesverzameling, een verzameling van Swarovski kristal, munten of postzegels vallen uiteraard niet onder het begrip inboedel.
Naast niet-bovenmatige inboedel kan de deurwaarder geen beslag leggen op niet-bovenmatige kleding, levensmiddelen en andere zaken die redelijkerwijs nodig zijn voor de persoonlijke levensbehoeften en algemene dagelijkse levensbehoeften. Onder persoonlijke levensbehoeften vallen bijvoorbeeld toiletartikelen, scheergerei of een föhn. Onder algemene dagelijkse levensbehoeften kan bijvoorbeeld een fiets worden verstaan, maar ook een mobiele telefoon en een computer. Indien in het gezin kinderen aanwezig zijn, valt ook kinderspeelgoed onder deze categorie.
Bovendien kan de deurwaarder geen beslag leggen op zaken die in de woonruimte aanwezig zijn en die betrokkene nodig heeft voor de verwerving van de noodzakelijke middelen van bestaan, dan wel voor zijn scholing of studie. De achterliggende gedachte is dat betrokkene op deze wijze in staat blijft inkomen te genereren.  
Tot slot geldt een beslagverbod voor zaken van hoogstpersoonlijke aard (bijvoorbeeld een trouwring of fotoboeken) en gezelschapsdieren.


Uitzondering op beslagverbod
Wanneer sprake is van bovenmatigheid geldt het beslagverbod niet. Bovenmatigheid betreft zaken die niet nodig zijn voor het voeren van een gewone, eenvoudige, huishouding. Bovenmatigheid kan zowel zien op het aantal zaken, als op de waarde van een enkele zaak. Over dit criterium zal in de praktijk discussie ontstaan. Hoe duur mag een computer zijn? Mag een gezin slechts één of meerdere computers hebben?
Mocht de deurwaarder een bovenmatige zaak in beslag nemen, bijvoorbeeld een veel te dure fiets en de debiteur kan deze niet missen, dan mag hij deze uit de executieopbrengst vervangen door een goedkope fiets.
Ook is een uitzondering gemaakt voor zaken die nog niet zijn betaald. Een niet-bovenmatige computer kan wel door de verkoper in beslag worden genomen wanneer de aanschafkosten of reparatiekosten niet zijn betaald. Hetzelfde geldt voor de kosten van aanschaf van een gezelschapsdier of de kosten die de dierenarts heeft gemaakt. In de praktijk zal dit nog niet zo makkelijk gaan aangezien er eerst een vonnis moet zijn en de kosten van het beslag en executie niet voorzienbaar hoger mogen zijn dan de opbrengst (zie hierna).


Beslag als oneigenlijk drukmiddel
In de wet is expliciet geregeld dat beslag op roerende zaken niet als oneigenlijk drukmiddel mag worden gebruikt. In art. 441 Rv is een derde lid toegevoegd:
“Het is niet toegestaan zaken in beslag te nemen indien redelijkerwijs voorzienbaar is dat de opbrengst die gerealiseerd kan worden door het verhaal op die zaken minder bedraagt dan de kosten van de beslaglegging en de daaruit voortvloeiende executie, tenzij de schuldeiser aannemelijk kan maken dat de schuldenaar door het beslag en de executie niet op onevenredig zware wijze in zijn belangen wordt getroffen.”
Beslag leggen op een auto waarvan de dagwaarde lager is dan de kosten van beslag en verkoop, is derhalve niet geoorloofd. Beslag mag niet uitsluitend als pressiemiddel worden gebruikt. Een uitzondering geldt voor de situatie dat de debiteur niet wil, maar wel kan betalen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een debiteur met vermogen in het buitenland waar de schuldeiser vanwege grensoverschrijdende problematiek lastig beslag op kan leggen. Door beslag als drukmiddel te gebruiken kan de debiteur aangespoord worden zijn vermogen aan te wenden om de vordering te betalen.
De deurwaarder krijgt hiermee een grotere verantwoordelijkheid om een afweging te maken en zo nodig de opdracht tot beslaglegging te weigeren. Hij moet een kostenafweging maken vóórdat hij beslag gaat leggen.


Online verkoop
De wetswijziging zorgt ook voor een modernisering van de executie. De verkoop kan op moderne wijze, via internet, op vergelijkbare wijze als bij onroerende zaken, plaatsvinden. Groot voordeel is dat een groter publiek wordt bereikt en dat het goedkoper is. De betekent meer opbrengst en minder kosten.
De aankondiging van de verkoop gebeurt niet meer via een kostbare advertentie in de krant en het ‘aanslaan van een biljet’. In plaats daarvan vindt de aankondiging via internet plaats, waarbij vermeld wordt via welke website en gedurende welke periode er geboden kan worden. De KBvG heeft hiervoor een centrale website ingericht die binnenkort te bereiken is via www.kbvg.nl/executieverkopen.


Beslag op de auto
De wetswijziging regelt tevens dat de deurwaarder makkelijker beslag op een auto kan leggen. Volgens de huidige wetgeving kan de deurwaarder alleen beslag op de auto leggen wanneer hij de auto waarneemt. Per 1 april 2021 kan de deurwaarder van achter zijn bureau, via het kentekenregister administratief beslag leggen op de auto, motor, brommer, caravan e.d. De deurwaarder hoeft dan niet meer op zoek naar het voertuig. Bijkomend voordeel is dat een potentiële koper in het kentekenregister kan zien dat er beslag op is gelegd.
Het kentekenregister registreert overigens niet het eigendom. Mocht iemand anders dan de debiteur kunnen aantonen eigenaar te zijn, dan is het beslag niet geldig gelegd.


Goed nieuws
Tot voor kort kwam het regelmatig voor dat er gedreigd werd met beslag op de inboedel om zo naast loonbeslag een aanvullende betalingsregeling af te dwingen. Of er werd daadwerkelijk beslag gelegd en een verkoopdatum aangekondigd. Meestal leidde het niet tot een openbare verkoop. Bij inboedel van ‘kringloopkwaliteit’ zijn de executiekosten immers hoger dan de opbrengst. Toch werd beslag op inboedel en het aankondigen van de verkoop als drukmiddel gebruikt, met als gevolg dat mensen betalingsregelingen aangaan die ze eigenlijk niet kunnen betalen.
De deurwaarder kon op bijna de gehele inboedel beslag leggen, met uitzondering van:
•    bed en beddengoed van het gezin;
•    de kleding die ze aanhebben;
•    eten en drinken voor het gezin (behoefte voor een maand);
•    gereedschappen van ambachtslieden en werklieden voor hun eigen bedrijf.
Beslag op de koelkast mocht wel, maar niet op de inhoud. Deze zeer ouderwetse beslagverboden dateerden uit 1838 en dienden nodig gemoderniseerd te worden.

De mogelijkheden voor schuldeisers om vorderingen te innen worden door de wetswijziging ingrijpend beperkt. Toch is het ook voor potentiële schuldeisers goed nieuws. Immers wanneer de debiteur onder druk onder het bestaansminimum wordt gezet ontstaan nieuwe schulden en nieuwe schuldeisers en daar is niemand mee gediend.