Hof zet streep door beslag op huurtoeslag

Bron: André Moerman
uur

Kan een eerdere verhuurder beslag op huurtoeslag leggen die bestemd is voor een andere woning? Dat is de vraag die de rechtspraak verdeeld houdt. In deze discussie valt een nieuwe ontwikkeling te melden: In hoger beroep heeft het Hof Den Bosch m.i. terecht geoordeeld dat beslag door een eerdere verhuurder op de huurtoeslag niet mogelijk is. Het beslag wordt opgeheven en de geïnde bedragen moeten vermeerderd met wettelijke rente worden terugbetaald.


 
Een beslagverbod met uitzonderingen

Toeslagen zijn in het leven geroepen om huishoudens met een lager inkomen tegemoet te komen in de kosten van huur, zorgverzekering of kinderopvang. Om er voor te zorgen dat de toeslagen daadwerkelijk worden gebruikt voor deze kosten en niet in beslag genomen worden door andere schuldeisers, geldt er een beslagverbod. Het beslagverbod kent echter de volgende drie uitzonderingen:

  • De verhuurder kan vanwege een huurschuld beslag op de huurtoeslag leggen.
  • De zorgverzekeraar kan vanwege een premieschuld voor de basisverzekering beslag op de zorgtoeslag leggen.
  • Een kinderopvanginstelling kan vanwege een kinderopvangschuld beslag op de kinderopvangtoeslag leggen.


Oorzakelijk verband

In de wet staat dat beslag op toeslagen mogelijk is voor: “een vordering tot nakoming van een betalingsverplichting wegens een geleverde prestatie waarbij de betalingsverplichting ter zake van die prestatie oorzaak is voor de tegemoetkoming”. (art. 45 Awir)

Deze formulering roept de vraag op hoe nauw het verband moet zijn tussen de vordering en de toeslag om beslag te kunnen leggen. Duidelijk is in ieder geval dat er geen beslag gelegd kan worden voor de aanvullende premie ziektekostenverzekering. De zorgtoeslag wordt immers verstrekt voor de basisverzekering en niet voor de aanvullende verzekering.

Een andere vraag is hoe het zit met oude schulden. Kan een verhuurder uit het verleden beslag leggen op de huurtoeslag die bedoeld is voor een woning van een andere verhuurder. Dezelfde vraag geldt voor beslag op de zorgtoeslag door een oude zorgverzekeraar en beslag op de kinderopvangtoeslag door een oude kinderopvanginstelling.
De jurisprudentie is verschillend. Volgens de rechtbank Den Haag is dit niet geoorloofd. De rechtbank Almelo en de rechtbank Limburg oordelen anders. In hoger beroep heeft het Hof Den Bosch de uitspraak van de rechtbank Limburg vernietigd.


Arrest Hof Den Bosch
Het Hof Den Bosch komt tot het volgende oordeel:

3.2.1.
In de onderhavige procedure vordert [appellante] in eerste aanleg -samengevat- opheffing van het door Wonen Zuid op 16 oktober 2013 ten laste van haar gelegde executoriale derdenbeslag onder de Belastingdienst, alsmede terugbetaling van de aldus door Wonen Zuid geïncasseerde huurtoeslag vanaf november 2013 tot en met april 2014, volgens haar in totaal € 1.482,00 (6x € 247,00).

3.2.2.
Aan deze vordering heeft [appellante], kort samengevat, primair ten grondslag gelegd dat sprake is van een beslagverbod ex art. 45 lid 1 aanhef en onder a van de Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen (hierna: Awir). Subsidiair heeft [appellante] aangevoerd dat het beslag vexatoir is omdat zij ten gevolge van het beslag haar huidige huur niet kan betalen, waardoor ontbinding van die huurovereenkomst en ontruiming dreigt.

3.2.3.
Wonen Zuid heeft gemotiveerd verweer gevoerd. Dat verweer zal, voor zover in hoger beroep van belang, in het navolgende aan de orde komen.

3.3.
In het bestreden vonnis heeft de voorzieningenrechter de vordering van [appellante] afgewezen en [appellante] in de proceskosten veroordeeld.

3.4.
[appellante] heeft in hoger beroep negen grieven aangevoerd. [appellante] heeft geconcludeerd tot vernietiging van het beroepen vonnis en tot het alsnog toewijzen van haar gewijzigde eis, die als volgt luidt:

Primair:
- opheffing van het executoriaal derdenbeslag, althans veroordeling van Wonen Zuid tot opheffing van dat beslag binnen 24 uur na de betekening van dit arrest, op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 500,00 voor iedere dag dat Wonen Zuid hiermee in gebreke blijft;

Subsidiair:
- Wonen Zuid te bevelen dat zij, zolang het recht op de huurtoeslag is beslagen, bij de bepaling van de hoogte van de beslagvrije voet de verhoging met de woonkosten niet mag verminderen met die toeslag;

Primair en subsidiair:
Wonen Zuid te veroordelen om alle door haar ten onrechte in beslag genomen en geïncasseerde huurtoeslag te betalen aan [appellante], vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de dag van inbeslagneming tot de dag van voldoening aan [appellante], met veroordeling van Wonen Zuid in de kosten van beide instanties vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de datum van dit arrest.

3.4.1.
Wonen Zuid heeft verweer gevoerd.

3.5.
Het hof is van oordeel dat [appellante] ook in hoger beroep een spoedeisend belang heeft bij haar vordering. Dat volgt uit de aard van het geschil.

3.6.
Met de grieven I tot en met V voert [appellante] aan dat art. 45 Awir zich verzet tegen een executoriaal derdenbeslag door een verhuurder (voor een vordering wegens niet-nakoming van de betalingsverplichtingen uit hoofde van de huurovereenkomst) op huurtoeslagen van de huurder toegekend in verband met een andere huurovereenkomst met betrekking tot een andere woning.

3.7.
Bij de beantwoording van de vraag of art. 45 Awir zich verzet tegen een dergelijk beslag acht het hof het volgende van belang.

Art. 475a lid 1 Rv bepaalt in het kader van executoriaal derdenbeslag:
Het beslag strekt zich niet uit tot vorderingen of zaken die volgens de wet niet voor beslag vatbaar zijn (…)

Art. 45 lid 1 Awir kent het volgende beslagverbod:
Een tegemoetkoming is niet vatbaar voor vervreemding, verpanding, belening of beslag, waaronder begrepen beslag ingevolge faillissement of toepassing van de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen, tenzij het betreft beslag wegens:
a. een vordering tot nakoming van een betalingsverplichting wegens een geleverde prestatie waarbij de betalingsverplichting ter zake van die prestatie oorzaak is voor de tegemoetkoming;
(…)


3.8.
Art. 45 Awir lid 1 formuleert aldus een beslagverbod op een tegemoetkoming, zoals de huurtoeslag.
In lid 1 aanhef en onder a wordt daarvan uitgezonderd het beslag op de huurtoeslag wegens een vordering tot nakoming van een betalingsverplichting (huur) wegens een geleverde prestatie (terbeschikkingstelling van de woning), waarbij de betalingsverplichting (de huur) ter zake van die prestatie (die terbeschikkingstelling van de woning) oorzaak is voor de huurtoeslag.

3.9.
Gelet op de formulering van de uitzonderingsbepaling onder a is sprake van een te ver verwijderd verband bij een beslag op huurtoeslagen die gelden als tegemoetkoming voor huurverplichtingen uit hoofde van een andere huurovereenkomst (voor een andere woning). Daarbij betrekt het hof dat uitgangspunt is dat de huurder, die een huurtoeslag ontvangt, die toeslag dient aan te wenden voor de betaling van lopende huurtermijnen.

3.10.
De conclusie is dat in een dergelijke situatie het beslagverbod van art. 45 lid 1 Awir heeft te gelden. Ook de wetsgeschiedenis biedt onvoldoende aanknopingspunten voor een ruimere uitleg van de uitzonderingsbepaling van lid 1 aanhef en onder a.

3.11.
Wonen Zuid heeft nog aangevoerd dat het beslagverbod is bedoeld om te verzekeren dat de huurtoeslag enkel wordt aangewend voor het doel waarvoor zij wordt verstrekt, te weten het betalen van huur. Aan die bedoeling wordt, aldus Wonen Zuid, tegemoet gekomen door aan te nemen dat ook een eerdere verhuurder beslag kan leggen op huurtoeslagen. Deze stelling, die op zichzelf niet onbegrijpelijk is, doet echter onvoldoende af aan hetgeen hiervoor is overwogen. Hetgeen overigens door partijen is gesteld, kan evenmin leiden tot een ander oordeel.

3.12.
De slotsom is dat in deze zaak het beslagverbod in de weg staat aan het executoriaal derdenbeslag dat door Wonen Zuid ten laste van [appellante] is gelegd onder de Belastingdienst. Ook een belangenafweging leidt niet tot een ander oordeel. Het bestreden vonnis zal worden vernietigd. Het hof zal het beslag opheffen en Wonen Zuid veroordelen tot betaling aan [appellante] van hetgeen zij op grond van deze beslaglegging heeft geïncasseerd.

Wonen Zuid heeft nog aangevoerd dat geen sprake is van onverschuldigde verrijking en dat niet gebleken is dat [appellante] schade heeft geleden als gevolg van de executie. Daartegenover staat echter dat Wonen Zuid op onrechtmatige wijze heeft geëxecuteerd. [appellante] heeft voorshands voldoende aannemelijk gemaakt dat zij als gevolg van die onrechtmatige executie schade lijdt, in dier voege dat zij de huidige huur niet kan betalen en zich als gevolg daarvan geconfronteerd ziet met rechtsmaatregelen door de huidige huurder (zie productie 1 in hoger beroep van [appellante]).

Wonen Zuid zal worden veroordeeld in de proceskosten in eerste aanleg en hoger beroep.

3.13.
De overige grieven en stellingen van partijen behoeven geen bespreking.


4 De uitspraak

Het hof:
vernietigt het tussen partijen in kort geding gewezen vonnis van 29 april 2014 en opnieuw rechtdoende:

  • heft op het door Wonen Zuid ten laste van [appellante] gelegde executoriaal derdenbeslag onder de Ontvanger van de Belastingdienst te Utrecht;

  • veroordeelt Wonen Zuid tot betaling aan [appellante] van de geïncasseerde huurtoeslagen vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de dag van incassering van de gelden tot de dag van de terugbetaling.

  • veroordeelt Wonen Zuid in de proceskosten van de eerste aanleg en het hoger beroep, welke kosten tot op heden aan de zijde van [appellante] worden begroot op € 170,80 aan verschotten en op € 527,-- aan salaris advocaat in eerste aanleg en op € 308,-- aan verschotten en op € 632,-- aan salaris advocaat voor het hoger beroep;

wijst af het meer of anders gevorderde.

Op 22 juli heeft het Hof Amsterdam eveneens geoordeeld dat beslag door een vorige verhuurder op de huurtoeslag niet geoorloofd is, zelfs niet als het om dezelfde woning gaat (de woning was van eigenaar gewisseld).

De jurisprudentie gaat over huurtoeslag, maar dezelfde redenering zal ook gelden voor zorgtoeslag en kinderopvangtoeslag.

Meer informatie
- Hof Den Bosch 15 juli 2014, ECLI:NL:GHSHE:2014:2173
- Zie ook: Hof Amsterdam 22 juli 2014
- Achtergrondinfo beslag op toeslagen


Reageren?
- Reageer via schuldinfo op LinkedIn