Schuldeisers hebben de keus uit verschillende mogelijkheden om de vordering te innen. Dat geldt ook voor hypotheekverstrekkers. Of is de bank verplicht om eerst de woning verkopen?
Wachten met verkoop
Wanneer een hypotheekachterstand ontstaat werd in het verleden al vrij snel de verkoop van de woning aangezegd. Bij de huidige malaise in de woningmarkt heeft de bank minder haast. Een gedwongen verkoop levert vaak niet voldoende op om de volledige schuld aan de bank te voldoen. Wachten met verkoop tot dat de markt aantrekt is dan wellicht verstandiger. Banken zoeken naar alternatieven om de vordering te innen. Zo kan de bank loonbeslag leggen.
Verdringing
Wanneer sprake is van een hypotheekachterstand wordt de hypotheekschuld in z’n geheel opeisbaar. De bank kan direct loonbeslag leggen en hoeft niet eerst naar de rechter, omdat de notariële akte al een zogenaamde executoriale titel is.
Als naast de bank ook andere schuldeisers beslag op het inkomen hebben gelegd, zal de bank doorgaans het grootste deel daarvan krijgen. De opbrengst uit het beslag wordt immers verdeeld naar rato van de hoogte van de vorderingen.
Voorbeeld
De familie Pietersen heeft een eigen huis met een hypotheek van € 100.000. Er is sprake van een hypotheekachterstand van € 5000. Vanwege deze achterstand is de totale hypotheekschuld ad. € 100.000 volledig opeisbaar.
De bank legt beslag op het loon van de heer Pietersen. Op het loon was al beslag gelegd door een interieurbedrijf voor een vordering ad € 5000. Rekening houdend met de beslagvrije voet, valt maandelijks €500 onder het beslag. Dit bedrag moet als volgt worden verdeeld:
- De bank krijgt (100.000 : 105.000) x 500 = €476
- Het interieurbedrijf krijgt (5.000 : 105.000) x 500 = €24
Voorzieningenrechter Rotterdam
Volgens de voorzieningenrechter van de rechtbank Rotterdam is deze handelwijze van de bank geoorloofd. De volgende overwegingen zijn hierbij van belang.
- Een schuldeiser is op grond van artikel 435 lid 1 Rv in beginsel bevoegd tegelijkertijd beslag te leggen op alle voor beslag vatbare goederen.
- Weliswaar bepaalt artikel 521 Rv dat zaken waarop een hypotheekrecht rust als eerst verkocht moeten worden. Deze bepaling is echter alleen van toepassing wanneer er beslag op meerdere onroerende zaken is gelegd. Deze bepaling is echter niet van toepassing wanneer er beslag op loon is gelegd.
- Het loonbeslag van de bank heeft weliswaar tot gevolg dat nagenoeg al het geld dat geïnd wordt ten gunste van de bank komt. De andere schuldeisers krijgen vrijwel niets. Dit is evenwel het gevolg van het wettelijke systeem van artikel 3:277 BW, waaraan schuldeisers en schuldenaren gebonden zijn. Het is niet aan de voorzieningenrechter om te beoordelen of die wettelijke regeling ontoelaatbare schadelijke gevolgen met zich brengt.
- Debiteuren zullen er in het algemeen belang bij hebben dat zij in hun woning kunnen blijven wonen in plaats van dat hun woning gedwongen wordt verkocht. Zeker in het huidige financieel-economische klimaat brengt een gedwongen verkoop een aanzienlijk risico tot het ontstaan van een restschuld met zich mee. Ook in die situatie is voorzienbaar dat banken voor die restschuld door middel van onder meer loonbeslag alsnog verhaal zullen nemen.
- De banken hebben verklaard dat het loonbeslag in beginsel wordt gehandhaafd tot het moment dat de hypotheekachterstand is ingelopen. Volgens de voorzieningenrechter wordt indien aldus wordt gehandeld, op aanvaardbare wijze rekening gehouden met de belangen van de debiteur.
Blijven wonen!
De voorzieningenrechter van de rechtbank Rotterdam neemt al in de overweging mee dat debiteuren er doorgaans belang bij hebben om in de woning te kunnen blijven wonen. Niet alleen vanwege het noodzakelijke dak boven het hoofd, maar ook omdat een te snelle verkoop van de woning vaak een hoge restschuld tot gevolg zal hebben.
Om loonbeslag vragen
In bepaalde situaties is het zelfs voor de debiteur aan te raden de hypotheekverstrekker te vragen beslag op het loon te leggen. Wanneer een andere schuldeiser al loonbeslag heeft gelegd zal het meestal niet meer mogelijk zijn om de hypotheek nog te betalen. Weliswaar wordt bij de berekening van de beslagvrije voet rekening gehouden met de woonkosten. Voor de verhoging gelden echter lage maximumgrenzen.
Enig uitweg voor deze situatie is dat de debiteur de bank verzoekt om eveneens loonbeslag te leggen. Een uitweg waarmee de debiteur voorlopig kan blijven wonen.
Meer informatie
- Rb Rotterdam 17 november 2011, LJN BV0437
- Maximale verhoging woonkosten per 1 januari 2012