Wat vooraf ging
Betrokkene ontvangt voor de kosten van de bewindvoerder bijzondere bijstand van de gemeente Coevorden. Vanwege een verhuizing naar Enschede vraagt hij aldaar opnieuw bijzondere bijstand aan. Voor de afhandeling van deze aanvraag wil de gemeente het oorspronkelijke verzoekschrift beschermingsbewind en het door de bewindvoerder opgestelde plan van aanpak hebben. De bewindvoerder heeft de gegevens niet verstrekt, met als gevolg dat de gemeente de aanvraag buiten behandeling heeft gesteld.
De rechtbank
De bewindvoerder heeft bezwaar aangetekend en nadat het bezwaarschrift ongegrond is verklaard gaat de bewindvoerder in beroep bij de rechtbank. Met succes: de rechtbank oordeelt dat de gevraagde gegevens niet noodzakelijk zijn om de aanvraag te beoordelen. De kantonrechter heeft immers al vastgesteld dat het beschermingsbewind noodzakelijk is. De rechtbank verwijst hiervoor naar een uitspraak van de Centrale Raad van Beroep van 18 juli 2017, waarbij de gemeente Enschede zelf ook partij was.
Hoger beroep
De gemeente Enschede laat het hier niet bij zitten en gaat in hoger beroep. De Centrale Raad van Beroep geeft de gemeente Enschede nu wel gelijk. Weliswaar zijn de gevraagde gegevens niet nodig om de noodzaak van het beschermingsbewind vast te stellen, maar ze zijn wel nodig om te beoordelen in welke vorm de bijzondere bijstand wordt verstrekt (gift of lening) en of welke verplichtingen aan betrokkene moet worden opgelegd.
De CRvB verwoordt dit als volgt:
4.3.1. Anders dan mogelijk uit de uitspraken van 4 juli 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:2403en 18 juli 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:2484, kan worden afgeleid, kan een plan van aanpak als hier aan de orde nodig zijn voor de beoordeling van een aanvraag om bijzondere bijstand voor de kosten van bewindvoering. In deze uitspraken heeft de Raad overwogen dat in het kader van de PW de noodzaak tot financiële belangenbehartiging in de vorm van onderbewindstelling voor de betrokkene uitgangspunt dient te zijn indien een beschikking tot onderbewindstelling is gegeven, maar dat doet er niet aan af dat, gelet op de reden van bewindvoering, het plan van aanpak onder omstandigheden van belang kan zijn bij de beoordeling of al dan niet van gebruik zal worden gemaakt van de in artikel 48, tweede lid, aanhef en onder b, en 55 van de PW neergelegde bevoegdheden. Ingevolge eerstgenoemde bepaling kan bijstand worden verleend in de vorm van een geldlening of borgtocht indien de noodzaak tot bijstandsverlening het gevolg is van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan. Ingevolge artikel 55 kan het college verplichtingen opleggen die strekken tot vermindering of beëindiging van bijstand.
4.3.2. Niet in geschil is dat het plan aanpak een analyse van de ontstane schuldenproblematiek en de met het oog daarop te treffen maatregelen omvat. Verder is de periode tussen het opstellen van het plan van aanpak en de aanvraag om bijzondere bijstand van ruim een jaar – anders dan de rechtbank oordeelde – niet zodanig lang dat het plan van aanpak wegens tijdsverloop geen relevantie meer kan hebben. Onder deze omstandigheden valt niet uit te sluiten dat het plan van aanpak in dit geval relevante informatie bevat voor de beoordeling van appellant of hij gebruik wil maken van de onder 4.3.1 beschreven bevoegdheden. Het college kan zich gelet daarop op het standpunt stellen dat de oorzaak van de schuldenproblematiek aanleiding kan zijn om de bijzondere bijstand in de vorm van een geldlening of borgtocht te verstrekken. Ook kan het plan van aanpak uitwijzen dat sprake is van aan de schulden ten grondslag liggende verslavings- en/of andere (medische) problematiek, waarbij van betrokkene kan worden verlangd dat deze zich in verband met die problematiek laat ondersteunen of behandelen. (…)
Naschrift
De kosten voor bijzondere bijstand beschermingsbewind zijn voor veel gemeenten een doorn in het oog: ze moeten wel de kosten voor beschermingsbewind betalen, maar ze hebben geen greep op de instelling en wijze van uitvoering van het bewind. Dit laatste zal met deze uitspraak van de CRvB veranderen. Naast het plan van aanpak zal de gemeente allerlei vragen kunnen stellen die nodig zijn om te beoordelen in welke vorm en onder welke voorwaarden de bijzondere bijstand wordt verstrekt.
Het is niet te verwachten dat er vaak bijzondere bijstand in de vorm van een lening wordt verstrekt. Er moet dan immers in het individuele geval vastgesteld worden dat de onderbewindstelling het gevolg is van, zoals dat heet "een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan".
Wel is te verwachten dat met name bij een schuldenbewind de gemeente bij het verlenen van bijzondere bijstand extra verplichtingen zal opleggen: bijvoorbeeld de verplichting om binnen een bepaalde termijn een aanvraag schuldhulpverlening in te dienen.
Meer informatie
- CRvB 6 augustus 2019, ECLI:NL:CRVB:2019:2610
- Drempels bij aanvragen bijzondere bijstand beschermingsbewind
- Wie betaalt de bewindvoerder tijdens een schuldregeling?
- Alternatief beschermingsbewind, zo eenvoudig is dat niet!
- Achtergrondinfo bijzondere bijstand kosten beschermingsbewind