Deco strafrechtelijk veroordeeld voor schuldbemiddeling tegen betaling

Uitzending Kassa
Tijdens de uitzending zijn twee voorbeelden behandeld waarbij Deco kosten in rekening heeft gebracht voor schuldbemiddeling. Tevens is aandacht besteed aan een eerdere strafrechtelijke veroordeling. Bekijk hier de uitzending.

Strafrechtelijke veroordeling
In oktober 2021 is Deco strafrechtelijk veroordeeld voor verboden schuldbemiddeling. Volgens de Wet op het consumentenkrediet is schuldbemiddeling tegen betaling verboden wanneer één of meer schulden die voortvloeien uit krediettransacties deel uitmaken van het schuldenpakket.
Het belangrijkste verweer van Deco was dat er alleen betaald wordt voor budgetbeheer en dat de schuldbemiddeling gratis is.

De Hoge Raad heeft echter eerder bepaald (ECLI:NL:HR:2000:AA8296) dat wanneer de als budgetbeheer aangeduide werkzaamheden, waarvoor kosten in rekening worden gebracht bij degene wiens budget word beheerd, zo nauw samenhangen met de in het kader in schuldbemiddeling getroffen regelingen, waarvoor geen kosten in rekening worden gebracht, dat het budgetbeheer dan niet los kan worden gezien van de schuldbemiddeling.

Volgens de rechtbank is daarvan bij Deco sprake.

"De rechtbank is van oordeel dat bij C.V. Deco de schuldbemiddeling en budgetbeheer nauw met elkaar samenhangen. De rechtbank acht hiervoor het volgende redengevend. Op het moment dat overeenstemming was bereikt met schuldeisers begon, volgens verdachte, het budgetbeheer, dat bestond uit het uitvoeren van de betalingen van de regelingen die in het voortraject met schuldeisers waren overeengekomen. Dat betekent naar het oordeel van de rechtbank dan ook dat het budgetbeheer gebaseerd was, direct aansloot en voortbouwde op het resultaat van de activiteiten in het kader van schuldbemiddeling. Daarbij komt dat reeds aan het begin van de contractuele relatie, wanneer er nog sprake was van het stadium waarin activiteiten werden verricht of nog moesten worden ontplooid om tot een regeling met schuldeisers met betrekking tot de schuldenlast te komen, er reeds zogenaamde 'aanloopkosten, of voorschotten in rekening werden gebracht, nog voordat er zicht bestond op het bereiken van een dergelijke regeling.
De achterliggende gedachte hierbij was dat die aanloopkosten en voorschotten ook dienden ter beveiliging dat mensen niet halverwege zouden weglopen nu men veel werk had aan een dossier. De rechtbank begrijpt hieruit dat het doel was dat de klanten zoveel mogelijk het volledige traject van 36 maanden doorliepen en dat dat belangrijk was voor het uiteindelijke kostenplaatje van het bedrijf. De rechtbank is van oordeel dat de activiteiten in het kader van budgetbeheer niet los kunnen worden gezien van, zelfs afhankelijk waren van de activiteiten en het bereikte resultaat in het kader van de schuldbemiddeling. Daarmee blijkt van een nauwe samenhang tussen beide soorten van activiteiten. De aan budgetbeheer voorafgaande activiteiten in het kader van schuldbemiddeling kunnen naar het oordeel van de rechtbank dan ook niet worden gezien als ''schuldbemiddeling om niet".

De rechter legt de bestuurder van Deco een taakstraf op van 40 uur. Lees hier de uitspraak.

Geld terugvorderen
Wanneer sprake is van verboden schuldbemiddeling dan is de overeenkomst nietig. Dit heeft tot gevolg dat alles wat is betaald op grond van ‘onverschuldigde betaling’ kan worden teruggevorderd. Hiervoor geldt een verjaringstermijn van 20 jaar. Zodra je er weet van hebt dat de overeenkomst nietig is, wordt de termijn verkort naar 5 jaar.
Je kunt het geld terugvorderen van Deco, maar nu hier sprake is van strafbaar handelen is het ook verdedigbaar dat de bestuurder persoonlijk aansprakelijk is.

Let wel, er is alleen sprake van verboden schuldbemiddeling wanneer er schulden in het schuldenpakket zitten die geheel of gedeeltelijk voortvloeien uit krediettransacties. Denk hierbij aan:

• leningen;
• roodstanden;
• achteraf betalen;
• koop op afbetaling;
• huurkoop;
• telefoonabonnementen met inbegrepen telefoontoestel.

In de uitspraak noemt de rechter ook een studieschuld bij DUO een schuld die voortvloeit uit een krediettransactie.

Aanpassing werkwijze
Deco heeft aangegeven dat hun werkwijze sinds de strafrechtelijke veroordeling is aangepast. De schuldbemiddeling wordt uitgevoerd door advocatenkantoor Moerdijk en advocaten mogen wel schuldbemiddeling tegen betaling uitvoeren.

De overeenkomst die de klant moet ondertekenen bestaat uit twee delen, een overeenkomst voor schuldbemiddeling en een overeenkomst voor budgetbeheer. In de overeenkomst voor schuldbemiddeling staat onder meer:

1. Voor de totstandkoming van een schuldhulpverleningsplan wordt Advocatenkantoor Moerdijk gemachtigd door ondergetekende(n) om in overleg te treden met de daarbij betrokken organisaties en personen en namens ondergetekende(n) betalingsafspraken te maken. Advocatenkantoor Moerdijk mag hierbij informatie verstrekken aan belanghebbenden over de inhoud en voortgang van de schuldhulpverlening.
(…)
4. Aan de schuldbemiddeling zijn geen kosten voor u verbonden, tenzij uitdrukkelijk anders overeengekomen.

Het is zeer opmerkelijk dat de advocaat gratis werk levert.
Voor het budgetbeheer dat uitgevoerd wordt door Deco moet wel betaald worden, namelijk € 95 per maand. Maar waar betaal je eigenlijk voor? Bijzonder is namelijk dat mensen de vaste lasten wel zelf moeten betalen. In de overeenkomst staat:

"Ondergetekende verplicht zich maandelijks zelf stipt de vaste lasten (onder/andere huur/hypotheek, energie, belasting, boetes, ziektekostenpremies en verzekeringen) door te betalen (…)”

Je betaalt hier dus feitelijk niet voor budgetbeheer. Het geld wordt gebruikt voor de schuldbemiddeling.
Bij voortijdige beëindiging van de overeenkomst worden nog extra kosten in rekening gebracht:

"Indien de hulpverlening door u of door aan u toe te rekenen omstandigheden, voortijdig wordt beëindigd, bent u zowel aan Advocatenkantoor Moerdijk, als aan Financieel Adviesbureau Deco - bij wijze van derdenbeding – beëindigingskosten verschuldigd. Deze kosten bedragen de helft van het totaal van de resterende maandelijkse budgetbeheerkosten."

Een schijnconstructie?
De brieven aan schuldeisers staan op briefpapier van het advocatenkantoor. Maar de advocaat krijgt niet betaalt en Deco wel. Dit roept de vraag op of de advocaat daadwerkelijk met schuldbemiddeling bezig is, of dat de werkzaamheden eigenlijk uitgevoerd worden door Deco en hier sprake is van een schijnconstructie. Deco ontvangt immers ook het geld.
Wanneer de klant inzage wil in zijn dossier dan kan dat online van de website van Deco.

Het Hof Arnhem-Leeuwarden heeft eerder bepaald (ECLI:NL:GHARL:2021:8236) dat de vrijstelling voor een advocaat alleen geldt wanneer de advocaat feitelijk betrokken is geweest bij het opstellen van het aanbod aan de schuldeisers.
Het is niet met zekerheid te zeggen, maar het heeft er de schijn van dat de werkzaamheden feitelijk niet worden uitgevoerd door de advocaat.

Wetswijzing
Er is een wetsvoorstel in voorbereiding. Hopelijk wetgeving die beter te handhaven is. De volgende punten moeten in de nieuwe wet opgenomen worden:

• Het is niet toegestaan om voor schuldbemiddeling al dan niet in combinatie met andere werkzaamheden geld bij de klant in rekening te brengen.
• Dit geldt niet alleen voor schulden voortvloeiend uit een krediettransactie, maar voor alle schulden.
• In plaats van een strafrechtelijke handhaving een bestuursrechtelijke handhaving.

Eerder besteedde Kassa aandacht aan Actief Schuldhulp met vergelijkbare praktijken. Bekijk hier de uitzending van 23 mei 2022.

Lees hier antwoord op Kamervragen n.a.v. deze uitzending.

Meer informatie
- Vonnis rechtbank Oost-Brabant 4 oktober 2021 (veroordeling Deco)
- Uitzending Kassa 19 september 2022 over Deco
- Uitzending Kassa 23 mei 2022 over Actief Schuldhulp
- Hoge Raad 14 november 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA8296
- Hof Arnhem-Leeuwarden 26 augustus 2021, ECLI:NL:GHARL:2021:8236
- Meer info en uitspraken over verboden schuldbemiddeling