Beslag als oneigenlijk drukmiddel
Beslag en verkoop van roerende zaken brengt veel deurwaarderskosten met zich mee. Dit betekent dat de opbrengst van de goederen hoog moet zijn, wil na aftrek van deze kosten voldoende overblijven om de vordering geheel of gedeeltelijk te voldoen.
Wanneer op voorhand duidelijk is dat het beslag onvoldoende gaat opleveren, kan het leggen van beslag onrechtmatig zijn, of misbruik van bevoegdheid opleveren. De jurisprudentie hierover is overigens niet eenduidig. Echter sinds 1 oktober 2020 is expliciet in de wet een verbod opgenomen. In art. 441 lid 3 Rv staat:
“Het is niet toegestaan zaken in beslag te nemen indien redelijkerwijs voorzienbaar is dat de opbrengst die gerealiseerd kan worden door het verhaal op die zaken minder bedraagt dan de kosten van de beslaglegging en de daaruit voortvloeiende executie, tenzij de schuldeiser aannemelijk kan maken dat de schuldenaar door het beslag en de executie niet op onevenredig zware wijze in zijn belangen wordt getroffen.”
Beslag leggen op een auto waarvan de dagwaarde lager is dan de kosten van beslag en verkoop, is derhalve niet geoorloofd. Er is dan sprake van een toe- in plaats van afname van de schulden. Beslag mag niet uitsluitend als pressiemiddel worden gebruikt.
De deurwaarder heeft een eigen verantwoordelijkheid om een afweging te maken voordat hij beslag gaat leggen en zal zo nodig de opdracht tot beslaglegging moeten weigeren.
Uitzonderingen
In de Memorie van Toelichting worden twee uitzonderingen genoemd op de hoofdregel dat er geen beslag op roerende zaken mag worden gelegd wanneer redelijkerwijs voorzienbaar is dat de opbrengst van het beslag lager is dan de kosten van het beslag en de verkoop.
- De debiteur wil niet, maar kan wel betalen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een debiteur met vermogen in het buitenland waar de schuldeiser vanwege grensoverschrijdende problematiek lastig beslag op kan leggen. Door beslag als drukmiddel te gebruiken kan de debiteur aangespoord worden zijn vermogen aan te wenden om de vordering te betalen.
- Door de aanwezigheid van de auto blijven de schulden maar oplopen, bijvoorbeeld vanwege het niet betalen van de motorrijtuigenbelasting of het herhaaldelijk maken van verkeersovertredingen. Het is dan in het belang van de debiteur dat de auto verkocht wordt.
Ford Ka uit 1999
De Kamer voor gerechtsdeurwaarders moest oordelen over een klacht over het leggen van een beslag op een oude auto. De debiteur heeft zich hierover op 14 september 2020 bij de deurwaarder beklaagd. Hierop kwam geen inhoudelijke reactie. Vervolgens heeft de deurwaarder in januari bij exploot de verkoop aangekondigd en deze zonder enige kennisgeving niet door laten gaan. Op 25 januari 2021 is het beslag op de auto opgeheven. Betrokkene moest wel de kosten van het beslag betalen.
De Kamer voor gerechtsdeurwaarders acht de klachten gegrond en overweegt hierbij:
4.3 Ten aanzien van het gelegde beslag op de auto wordt overwogen dat klager heeft gesteld in zijn e-mail van 13 januari 2021 aan de gerechtsdeurwaarder dat zonder kennisgeving een executieverkoop niet is doorgegaan. De gemachtigde van de gerechtsdeurwaarder heeft dit ter zitting niet ontkend, zodat de klacht op dit onderdeel eveneens terecht is voorgesteld.
4.4 Ingevolge het bepaalde in artikel 441 lid 3 van het Wetboek van Rechtsvordering (Rv) is het niet toegestaan een roerende zaak in beslag te nemen indien de (verwachte) opbrengst minder bedraagt dan de kosten die met het beslag en de daaruit voortvloeiende executie zijn gemoeid, tenzij de schuldeiser aannemelijk kan maken dat de schuldenaar door het beslag en de executie niet onevenredig in zijn belangen wordt getroffen. De inbeslaggenomen auto betreft een Ford Ka uit 1999. Gelet op het model auto en de ouderdom daarvan had voor de gerechtsdeurwaarder op voorhand duidelijk moeten zijn dat de gemaakte kosten van het beslag en executie waarschijnlijk hoger zouden zijn dan de opbrengst uit de executieverkoop. Uiteindelijk is het beslag op de auto opgeheven, maar aan klager zijn wel de kosten van het beslag in rekening gebracht. De gerechtsdeurwaarder heeft ter zitting gemeld dat de auto er op afstand redelijk uit zag, maar heeft geen verder onderzoek verricht of op andere wijze aannemelijk gemaakt dat de executiewaarde hoger zou kunnen zijn dan de kosten van het beslag en de executie daarvan. Ook dit onderdeel van de klacht is terecht voorgesteld.
Voor deze en een aantal andere klachten, w.o. het dreigen met een faillissementsaanvraag zonder dit in gang te zetten, legt de Kamer de maatregel van een berisping en een geldboete van 500 euro op.
Bureaubeslag
Sinds 1 april 2021 kan de deurwaarder van achter zijn bureau, via het kentekenregister administratief beslag leggen op de auto, motor, brommer, caravan e.d. De deurwaarder hoeft dan niet meer op zoek naar het voertuig om de auto eerst waar te nemen. Dit betekent dat de deurwaarder de werkelijke staat waarin de auto verkeert op het moment van beslaglegging niet weet.
Dit speelde een rol bij een klacht over een beslag op een auto van twintig jaar oud met 200.000 km op de teller. De auto had volgens de debiteur een dagwaarde van ongeveer € 500,- à € 600,-, omdat deze in slechte staat verkeerde. De Kamer voor gerechtsdeurwaarders oordeelde als volgt:
5.2 Ten aanzien van klachtonderdeel a wordt overwogen dat op grond van bepaalde in artikel 441 lid 3 Rv het niet is toegestaan beslag te leggen indien redelijkerwijs voorzienbaar is dat de opbrengst minder is dan de kosten van de beslaglegging en de daaruit vloeiende executie. Dat is hier niet het geval. Uit de door de gerechtsdeurwaarders overgelegde producties blijkt dat de gerechtsdeurwaarders onderzoek hebben gedaan naar de waarde van vergelijkbare auto’s als de auto van klager. Hieruit blijkt dat de verwachte opbrengst van de auto van klager tussen € 1.800,- en € 2.500,- is. Dat de werkelijke staat van de auto van klager in heel slechte staat zou zijn konden de gerechtsdeurwaarders, nu bureaubeslag is gelegd, niet weten. Er is geen sprake van tuchtrechtelijk laakbaar handelen op dit klachtonderdeel.
De klacht wordt ongegrond verklaard.
Wat kun je doen?
Wanneer sprake is van een beslag op een auto waarbij redelijkerwijs voorzienbaar is dat de opbrengst van het beslag lager is dan de kosten van het beslag en de verkoop kun je vragen het beslag op te heffen en de kosten terug te draaien. Wanneer dit niet lukt zijn er er verschillende mogelijkheden.
Allereerst kun je deze kwestie via een zogenaamd executiegeschil aan de rechter voorleggen. Wanneer het vonnis waarvoor beslag gelegd wordt afgegeven is door de kantonrechter, kun je ook geschillen over de wijze van executie voorleggen aan de kantonrechter. Een advocaat is dan niet verplicht, maar het is raadzaam om je wel door een advocaat te laten bijstaan. Bij een laag inkomen is hiervoor door de overheid gefinancierde rechtsbijstand voor mogelijk.
Daarnaast is het mogelijk om een klacht in te dienen tegen de gerechtsdeurwaarder, bij de Kamer voor gerechtsdeurwaarders en in hoger beroep bij het gerechtshof Amsterdam. De gerechtsdeurwaarder heeft immers, zoals in dit artikel naar voren is gebracht, ook een eigen verantwoordelijkheid om te beoordelen of het beslag gezien de verwachte opbrengst wel zinvol is. Voor deze klachtprocedure is overigens geen gefinancierde rechtsbijstand mogelijk.
Kijk hier voor een voorbeeldbrief waarmee je de klacht kunt voorleggen aan de deurwaarder.
SchuldInfo Jaarcongres
Tijdens het SchuldInfo Jaarcongres op 5 oktober 2023 zal onder meer aandacht worden besteed aan actualiteiten over beslag en exectie. Kijk hier voor meer info.
Meer informatie
- Kamer voor gerechtsdeurwaarders 1 mei 2023, ECLI:NL:TGDKG:2023:35
- Kamer voor gerechtsdeurwaarders 17 juli 2023, ECLI:NL:TGDKG:2023:46
- Voorbeeldbrief: Beslag op auto, opbrengst voorzienbaar lager dan kosten
- Achtergrondinfo beslag roerende zaken