Consumentenbescherming bij kredieten
Wanneer een consument geld wil lenen gelden er allerlei beschermende bepalingen. Zo moet er gewaarschuwd worden “Let op! Geld lenen kost geld”, moet duidelijk zijn wat de kosten zijn en moet de kredietwaardigheid van de consument worden beoordeeld.
Er wordt tot nu toe vanuit gegaan dat deze regels niet gelden voor Buy Now Pay Later omdat zij geen kredietvergoeding in rekening brengen. Maar is dat wel terecht, want een groot deel van de mensen die gebruik maken van deze dienst betaalt te laat en moet dan incassokosten betalen. Zou je dit ook moeten zien als een kredietvergoeding? De Hoge Raad heeft deze vraag voorgelegd aan het Hof van Justitie.
Arrest Hof van Justitie
Volgens het Hof van Justitie is er wel sprake van een kredietvergoeding wanneer de kredietgever, om economisch voordeel te krijgen, bij het sluiten van de overeenkomst er op anticipeert dat de consument de betalingsverplichting niet na zal komen. Het Hof formuleert dit als volgt:
Artikel 2, lid 2, onder f), van richtlijn 2008/48/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 april 2008 inzake kredietovereenkomsten voor consumenten en tot intrekking van richtlijn 87/102/EEG van de Raad moet aldus worden uitgelegd dat, behoudens gevallen waarin de kredietgever, teneinde een economisch voordeel te verkrijgen, er vanaf de sluiting van de kredietovereenkomst al op anticipeert dat de consument de betalingsverplichting niet zal nakomen, de vertragingsrente en de buitengerechtelijke incassokosten die een consument verschuldigd is ingeval hij zijn betalingsverplichting op grond van een kredietovereenkomst niet of niet tijdig nakomt, niet onder de begrippen „rente” en „andere kosten” in de zin van deze bepaling vallen, in beginsel ongeacht of deze rente en andere kosten van wettelijke dan wel contractuele aard zijn en ongeacht of die rente en andere kosten, zo zij van contractuele aard zijn, hoger zijn dan hetgeen wettelijk verschuldigd zou zijn.
Incassokosten als verdienmodel
Uit onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten komt naar voren dat de BNPL-aanbieders tot 40% van hun inkomsten halen uit te laat betalen. Dit is zo’n groot deel van de inkomsten dat dit een onderdeel is van het verdienmodel.
Bewijsopdracht rechtbank Midden-Nederland
De rechtbank Midden-Nederland heeft in de verschillende aanhangige procedures de BPNL-aanbieders de opdracht gegeven inzage te geven in hun verdienmodel. De rechtbank heeft dit als volgt geformuleerd:
3.6. In dit geval zijn kosten bedongen in de toepasselijke algemene voorwaarden van de webwinkel en/of de kredietverstrekker (ongeacht of die ook daadwerkelijk in rekening zijn gebracht en/of worden gevorderd), zoals rente en een vergoeding voor buitengerechtelijke kosten.
3.7. Op voorhand kan niet worden uitgesloten dat deze kosten (geheel of gedeeltelijk) deel uitmaken van het verdienmodel van de kredietverstrekker. De kantonrechter zal de eisende partij in de gelegenheid stellen om, voor zover mogelijk onderbouwd met bewijsstukken, uitsluitsel hierover te geven.
Mocht de rechtbank tot het oordeel komen dat de rente en incassokosten deel uitmaken van het verdienmodel, dan zal ambtshalve worden getoetst of aan de informatieverplichtingen en kredietwaardigheidstoets is voldaan. Als daar niet aan is voldaan - eigenlijk weten we al dat dat het geval is - zal de rechter daar consequenties aan verbinden.
Wordt vervolgd!
De tussenuitspraken
- Rechtbank Midden-Nederland 20 november 2024, ECLI:NL:RBMNE:2024:6391 (Klarna)
- Rechtbank Midden-Nederland 20 november 2024, ECLI:NL:RBMNE:2024:6392 (Klarna)
- Rechtbank Midden-Nederland 20 november 2024, ECLI:NL:RBMNE:2024:6393
- Rechtbank Midden-Nederland 20 november 2024, ECLI:NL:RBMNE:2024:6394
- Rechtbank Midden-Nederland 20 november 2024, ECLI:NL:RBMNE:2024:6395
- Rechtbank Midden-Nederland 27 november 2024, ECLI:NL:RBMNE:2024:7629 (In3)
- Rechtbank Midden-Nederland 27 november 2024, ECLI:NL:RBMNE:2024:7627 (Billink)
Aanvulling: De rechtbank Amsterdam heeft ook via een tussenuitspraak een bewijsopdracht over het verdienmodel gegeven:
- Rechtbank Amsterdam 23 januari 2025, ECLI:NL:RBAMS:2025:1133 (In3, procedure is inmidels ingetrokken)
- Rechtbank Amsterdam 7 februari 2025, ECLI:NL:RBAMS:2025:1405 (Klarna)
Aanvulling: De rechtbank Zeeland-West-Brabant heeft ook via een tussenuitspraak een bewijsopdracht over het verdienmodel gegeven:
- Rechtbank Zeeland-West-Brabant 26 februari 2025, ECLI:NL:RBZWB:2025:1336 (Billink)
- Rechtbank Zeeland-West-Brabant 26 februari 2025, ECLI:NL:RBZWB:2025:1337 (Billink)
Meer informatie
- Hof van Justitie 17 oktober 2024, ECLI:EU:C:2024:895
- Einde Buy Now Pay Later stap dichterbij (SchuldInfo 18 oktober 2024)
- Hoge Raad stelt vragen van uitleg aan Europees Hof van Justitie over Afterpay (SchuldInfo 3 juli 2023)
- Buy Now, Pay Later, Verkenning van een nieuwe trend, AFM 2022