Bijzondere bijstand voor schulden

Bijzondere bijstand voor de aflossing van een schuld is slechts in uitzonderlijke gevallen mogelijk. Volgens de wet is namelijk het recht op bijstand uitgesloten wanneer men tijdens het ontstaan van de schuld, of nadien beschikte over voldoende middelen van bestaan. Bovendien dient borgstelling voor een geldlening geen oplossing te zijn en er dient sprake te zijn van een zeer dringende reden om de schuld te betalen.

Voorbeeld 1
Betrokkene heeft een bijstandsuitkering en door omstandigheden wordt de huur een paar maanden niet betaald. Betaling van de huurschuld met bijzondere bijstand is dan niet mogelijk omdat ten tijde van het ontstaan van de schuld er voldoende inkomen was. Er zijn overigens gemeenten die daar wat ruimer mee omgaan, maar er is dan geen sprake van een recht op bijzondere bijstand.

Voorbeeld 2
Betrokkene heeft door persoonlijke omstandigheden een periode geen inkomsten gehad. Er is daardoor een huurachterstand ontstaan. Bijzondere bijstand is in deze situatie wel mogelijk.

Bij het ontstaan van een schuld zal doorgaans sprake zijn van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Het is dan mogelijk dat de bijstand voor de aflossing van een schuld in de vorm van een geldlening wordt verstrekt. Wanneer betrokkene psychisch behoorlijk in de war is zal dit anders zijn.

Kosten curator, bewindvoerder, mentor, budgetbeheer

Voor de kosten van een curator, bewindvoerder en mentor kan bijzondere bijstand worden aangevraagd. Er bestaat recht op bijzondere bijstand indien aan twee voorwaarden wordt voldaan:

1. Er moet sprake zijn van uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende noodzakelijke kosten van bestaan. Bij curatele, onderbewindstelling en mentorschap heeft de rechter al vastgesteld dat de maatregel noodzakelijk is. Volgens de Centrale Raad van Beroep staat de noodzaak van de kosten hiermee vast. Het college heeft geen ruimte hiervan af te wijken en zelf de noodzaak te gaan beoordelen. Ook zijn noodzakelijk:
   - de intakekosten voor een opvolgend bewindvoerder;
   - de bankkosten voor de beheerrekening.
2. De kosten kunnen naar het oordeel van het college niet uit het inkomen of vermogen worden voldaan. De wijze waarop de draagkracht wordt berekend en welk deel van het vermogen vrijgelaten wordt verschilt per gemeente.

Bij de kosten voor vrijwillig inkomensbeheer / budgetbeheer ligt het anders. Bij een aanvraag bijzondere bijstand heeft het college dan wel de ruimte te beoordelen of de kosten al dan niet noodzakelijk zijn. Zelfs als de kosten noodzakelijk zijn kan de aanvraag bijzondere bijstand nog worden afgewezen omdat sprake is van een toereikende voorliggende voorziening, bijvoorbeeld omdat de gemeente zelf budgetbeheer aanbiedt.

Er bestaat in beginsel geen wettelijk recht op toekenning met terugwerkende kracht. Het is van belang de aanvraag tijdig in te dienen. Veel gemeenten hanteren bij een aanvraag bijzondere bijstand wel een vorm van terugwerkende kracht van twee of drie maanden (buitenwettelijk begunstigend beleid). Dit is dan in de beleidsregels van de gemeente opgenomen.

Het behoort tot de taak van de curator en bewindvoerder om tijdig bijzondere bijstand bij de gemeente aan te vragen. Gebeurt dat niet dan is hij aansprakelijk voor de schade.