Huurtoeslag is voor mensen met een laag inkomen een harde noodzaak om de huur te kunnen betalen. Het is dan ook van groot belang dat de burger daadwerkelijk krijgt wat ‘m toekomt. Helaas is dat niet altijd het geval. In bepaalde situaties kan het gebeuren dat het fiscaal inkomen eenmalig hoger is waardoor men geen of minder huurtoeslag ontvangt of deze moet terugbetalen. Bijvoorbeeld wanneer men een nabetaling heeft ontvangen. Of nog erger, wanneer op papier lijkt dat men een nabetaling heeft ontvangen, terwijl dat niet zo is.
Echte nabetalingen
Van een echte nabetaling is bijvoorbeeld sprake wanneer een arbeidsongeschiktheidsuitkering in 2009 wordt toegekend, met als ingangsdatum 1 augustus 2008. Een deel van de uitbetaling in 2009 heeft dan betrekking op 2008, maar staat in de jaaropgave van 2009. Dit heeft doorgaans tot gevolg dat er teveel toeslagen zijn verstrekt en dat de Belastingdienst Toeslagen deze zal terugvorderen.
Voor huurtoeslag bestaat echter de mogelijkheid om de Belastingdienst Toeslagen te verzoeken de nabetaling buiten beschouwing te laten. De volgende regels gelden:
- Een nabetaling van € 2300 of minder gemiddeld per jaar waarover is nabetaald, kan zonder nadere voorwaarden buiten beschouwing blijven.
- Een nabetaling die gemiddeld per jaar waarover is nabetaald meer dan € 2300 per jaar is, moet worden herberekend: Hoeveel huurtoeslag zou betrokkene hebben ontvangen indien de betalingen in de juiste jaren waren gedaan? Alleen als het nadeel van de nabetaling groter is dan het voordeel in het jaar waarop de nabetaling betrekking heeft, mag de nabetaling buiten beschouwing blijven.
Papieren inkomen
Bij een nabetaling heb je tenminste nog geld in het betreffende jaar ontvangen. Dat is niet het geval bij het zogenaamde ‘papieren inkomen’. Een tweetal voorbeelden:
- Betrokkene heeft per 1 november 2008 een bijstandsuitkering aangevraagd. De sociale dienst verstrekt eerst voorschotten in de vorm van een lening. In januari 2009 wordt het recht op uitkering vastgesteld en toegekend met ingang van 1 november 2008. Het voorschot in de vorm van een lening wordt dan omgezet in een gift. Fiscaal heeft dit echter tot gevolg dat de maanden november en december verwerkt worden in de jaaropgave over 2009, met alle nadelen van dien.
- Een zelfstandige is genoodzaakt om bijstand voor zelfstandigen aan te vragen omdat het wat slechter gaat met het bedrijf. Deze bijstand wordt in de vorm van een lening verstrekt. Wanneer na het boekjaar blijkt dat betrokkene daadwerkelijk een laag inkomen heeft ontvangen, wordt de lening omgezet in een gift. De ontvangen bijstand wordt fiscaal toegerekend aan het jaar waarin dat besluit wordt genomen.
In beide situaties is sprake van een ‘papieren inkomen’, want in het betreffende jaar is in werkelijkheid geen inkomen ontvangen. Toch heeft dit tot gevolg dat de toeslagen moeten worden terugbetaald.
Geldt ook hier een uitzondering voor huurtoeslag?
Raad van State
De Raad van State kreeg te oordelen over de kwestie dat aan een zelfstandige verstrekte lening een jaar later werd omgezet in een gift, met het gevolg dat op papier leek alsof er sprake was van een hoog inkomen. De huurtoeslag moest worden terugbetaald.
De Raad van State oordeelde dat het niet mogelijk was dit inkomensbestanddeel buiten beschouwing te laten, eenvoudigweg omdat dit niet wettelijk geregeld is.
Bizar en onredelijk
Op zich is de uitspraak van de Raad van State te begrijpen. Een ‘papieren inkomen’ wordt niet als uitzondering in de wet genoemd en het is immers geen echte nabetaling. De Raad van State kan de regels uitleggen, maar niet veranderen.
Het eindresultaat is echter wel bizar en onredelijk. Voor de nabetaling geldt wel een bijzondere regeling op grond waarvan deze buiten beschouwing kan blijven. Voor het papieren inkomen geldt dit niet. Vreemd, want met een papieren inkomen kan de huur niet betaald worden.
De Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden (LOSR) heeft in haar rapport ‘Toeslag of tegenslag?’ aandacht gevraagd voor dit probleem. Er is slechts één oplossing en dat is dat de regels aangepast worden.
André Moerman
Voorzitter signaleringscommissie Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden
Manager sociaal raadslieden Rijnstad Arnhem
Meer informatie
- Raad van State 7 juli 2010
- LOSR-rapport ‘Toeslag of tegenslag?’
- Achtergrondinfo bijzondere situaties huurtoeslag